is here! Shop now, pay later in 4 easy installments
De Grote Riftvallei, die zich een weg baant door Afrika, van de Dode Zee tot Mozambique, is een van de belangrijkste en meest bepalende geologische kenmerken van het continent. De Riftvallei, die 20 miljoen jaar geleden is ontstaan en tot wel twee kilometer diep is, heeft tientallen bergen en waterlichamen gevormd, waaronder het zwavelhoudende Natronmeer, waar het wemelt van de vogels, en het majestueuze Tanganyikameer waar chimpansees door de bomen langs de oever slingeren.
Maar het meest adembenemende en misschien wel beroemdste meer is ongetwijfeld het Malawimeer (ook bekend als Lago Niassa in Mozambique, dat met een beetje vriendschappelijke rivaliteit niet vindt dat Malawi alle eer verdient). Met een lengte van 585 km en een breedte tot wel 75 km is dit het negende grootste meer ter wereld, en ik kan bevestigen dat het er net zo uitziet als de zee, compleet met golven en prachtige zandstranden.
Hoe indrukwekkend dit ook is, de echte verrassing begint wanneer je onder water duikt in het schitterende turquoise water van het Malawimeer en oog in oog komt te staan met een wervelende stroom vissen. Blauwe, gele en rode vissen strijden om je aandacht, schieten heen en weer, verdedigen hun territorium, plukken algen van de rotsen en onderzoeken je af en toe ook. Boven je hoofd duiken machtige visarenden omlaag om hun prooi te grijpen met een flits van veren en klauwen.
Tot nu toe telt Malawi meer dan 800 vissoorten, en er zullen er waarschijnlijk nog veel meer ontdekt worden. De rijkdom van de natuur is nog beter zichtbaar aan de bruisende oever van het meer, langs honderden vissersboten en tientallen visverkopers. Vis ligt te drogen op grote tafels in de zon, de scherpe geur waait mee in de wind, terwijl er over de prijzen wordt onderhandeld en deals worden gesloten.
Malawi is een van de armste landen van Afrika. Gecombineerd met een groeiende bevolking (waarvan bijna 80% jonger is dan 29 jaar!), is het geen verrassing dat de gezondheid van het meer intrinsiek verbonden is met het welzijn van de mensen. Maar het meer wordt in een onhoudbaar tempo leeggeroofd. Statistieken tonen aan dat de visbestanden in het Malawimeer tussen 1990 en 2010 met 93% zijn afgenomen , en er is alle reden om aan te nemen dat dit sindsdien is doorgegaan. De vissen die door hedendaagse vissers worden gevangen en verkocht, zijn nog maar baby's, vaak amper 2,5 cm lang, vergeleken met die van hun voorouders. Uit pure wanhoop worden zelfs muskietennetten, die door goedbedoelende ngo's worden gestuurd om malaria te bestrijden, ter beschikking gesteld aan vissers, met als enig doel alles te vangen wat zwemt.
Terwijl we langs de oevers van het meer reden tijdens onze reis door zuidelijk Afrika, werden we gewezen op Joseph Makwakwa, een talent uit Malawi dat deze visserijcrisis probeert aan te pakken. We ontmoetten Joseph in zijn kantoor achter een kleine bibliotheek aan de zuidkant van het meer. Hij verwelkomde ons met een brede glimlach en verspilde geen tijd met het uitleggen van zijn plannen. Vaak bladerde hij door stapels papier om regels en afspraken te benadrukken, of dwaalde hij af naar de gevolgen en implicaties van verschillende ideeën. De aanpak van overbevissing is een sociale, politieke en ecologische uitdaging, en al deze overwegingen spookten door zijn hoofd terwijl hij een strategie bedacht.
Zijn plan is, kortom, opmerkelijk eenvoudig en draait om het geven van volledige zeggenschap aan vissersgemeenschappen over de visserij. Hoe optimistisch en misschien een beetje roekeloos dit ook klinkt, het mooie is dat de gemeenschap, onder zijn leiding, de regels voor hun gebied ontwerpt en vaststelt. Deze zelfregulerende aanpak lijkt zowel effectiever als beter te worden gehandhaafd dan ouderwetse controle. Ze hebben ook de macht om iedereen binnen de groep die deze regels overtreedt te beboeten, en profiteren op hun beurt van de inkomsten. Joseph gelooft dat "als de gemeenschappen hun inbreng in het project leveren, zij eigenaar van het project zullen zijn en het zichzelf in stand zal houden".
Om de urgentie van deze crisis te begrijpen, hoeft men alleen maar naar de kust te gaan, zoals we met Joseph deden. We passeerden stapels en stapels vis en zagen er nauwelijks een die voldeed aan de huidige wettelijke minimummaat. Op het strand haalden een dozijn mannen een enorm touw binnen, hun voeten weggezakt in het zand. Bedekt met zout verdween het honderden meters het water in. Geplaatst door kleine bootjes zou het uren duren om uiteindelijk binnen te komen, maar het zou alles op zijn pad verzwelgen – een overduidelijk voorbeeld van de illegale vismethoden die de autoriteiten met moeite hebben verboden.
Die avond, terwijl de zon achter de westkust onderging, dobberde er een snoer lichtjes ver over het water. Naïef dachten we dat het een afgelegen dorp was, misschien in Mozambique, maar het was in feite een kleine vissersvloot, uitgerust met enorme schijnwerpers die de vissen aantrokken en ze gemakkelijker te vangen maakten. Overbevissing in Malawi is slechts een voorbeeld van de groeiende onenigheid tussen groeiende bevolkingsaantallen en slecht beheerde hulpbronnen. De oplossingen zijn vaak moeilijk te bedenken, moeilijker uit te voeren en het duurt even voordat ze resultaat opleveren. We kunnen alleen maar hopen dat ze slagen, want de toekomst van Malawi – het land van het meer – en alles wat erin leeft, staat op het spel.
Hartelijk dank aan Responsible Safari Company voor de hulp bij ons bezoek aan Malawi en het in contact brengen met Joseph. Ga zo door met jullie fantastische werk!
Over James:
James Borrell is een natuurbeschermingsbioloog met een passie voor expedities en avontuur. Hij reist momenteel door zuidelijk Afrika op zoek naar succesverhalen op het gebied van natuurbehoud. Met een grote voorliefde voor bossen werken James en Tentsile samen om de wereld optimistischer te maken, één zaailing tegelijk.
www.jamesborrell.com
